Çocuklarda Astım

Astım, akciğerlerdeki hava yolu duvarlarının şişmesi, buna bağlı olarak hava yollarının daralması ve neticede de nefes almayı güçleştiren bir hastalık olarak tanımlanabilir. Son yıllarda çocuklarda astım ile çok fazla karşılaşıyoruz. Genetik ve çevresel unsurların astıma neden olduğu biliniyor. Öyle ki ortalama her 15 çocuktan birinde astım görülüyor. Bu haliyle çocukluk çağında en sık görülen kronik hastalıklardan biri oluyor.

Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği tarafından son yıllarda birçok farklı astım türü tanımlandığı belirtiliyor: çocukluk çağında başlayan astım, alerjik astım, alerjik olmayan astım, yetişkin çağda başlayan astım, egzersiz ile tetiklenen astım, aspirin ile tetiklenen astım, gece astımı, mesleki astım.

Belirtiler

Astım, geceleri, oyun oynarken, gülme esnasında veya stresli bir anda ortaya çıkabilir. Çocukta öksürük krizi meydana gelir, hava yolları daralır ve nefes almakta zorlanır. Nefes alamayınca heyecanlanır, stres olur ve nefes almak bir anda imkansız görülür. Bu durumla ilk kez karşılaşan aileler ise çocuklarıyla birlikte panikleyerek ne yapacaklarını bilemeyebilir. Sakin kalıp çocuğu temiz havaya çıkarmak ve nefes almasına yardımcı olmak bu noktada oldukça önemlidir.

Şiddetli bir astım nöbetiyle karşılaşmadan da

• Yoğun öksürük
• Nefes darlığı
• Nefes alırken hırıltı ve sıkışma hissi
• Zayıflık
• Çabuk yorulma
• Uyku esnasında öksürme gibi belirtiler dikkate alınmalıdır.

Nedenleri

• Ebeveynlerde astım/alerji öyküsü olması önemli bir etkendir.
• Üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası gelişebilir.
• Astım, alerjik bünyeli çocuklarda daha yaygın görülür.
• Egzama gibi hastalıklar geçiren çocuklarda daha sık rastlanır.
• Hava kirliliği
• Şişmanlık
• Egzersize bağlı astım görülebilir.
• Stres
• Temizlik ürünleri ve parfümler astımı tetikleyebilir.
• Soğuk hava
• Sigara dumanına maruz kalmak ve ergenlikte sigara içmek
• Ev tozu ve polenler

Tanı

Ayrıntılı fiziksel muayene ve solunum fonksiyonu testi (6 yaşından büyük çocuklarda) ile tanı konulur. Çocuk ve aile sıklıkla “nefeste hırıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, nefes alırken tıkanma, öksürük” gibi şikayetlerle hekime başvurur. Astım tanısı konulan çocuklarda alerjik testlere başvurulabilir. Böylece çocuğun neye alerjisi olduğu ortaya çıkarılıp çeşitli yaşam tarzı değişiklikleriyle astımın şiddeti azaltılmaya ve yok edilmeye çalışılır.

Tedavi

Astım tedavisine, astım ataklarının neden geliştiğinin tespiti ile başlanır. Alerjik bir astım söz konusuysa çocuğun neye alerjisi olduğu tespit edilir ve buna bağlı yaşam değişiklikleri yapılır. Bu değişiklikler yeterli olmadığında ise inhaler olarak adlandırılan hava yolu ile akciğerlere çekilip bronşları tedavi eden sprey ilaçlara başvurulur. Bu ilaçlar bronşları genişletir ve nefes almayı kolaylaştırır.

Çocuk hastaların birçoğunda büyümeye bağlı olarak astımın geçtiği ya da çok çok hafiflediği gözlenmektedir. Astım tanısı alan çocukların yaklaşık %50-60′ının astımı ergenlik döneminde iyileşmektedir. Çevresel değişiklikler, sağlıklı beslenme, temiz hava, sigara kullanmama ve dumanına maruz kalmama bu iyileşmede önemli bir yer tutar.

Sık Sorulan Sorular

Çocuğum okul gezilerine gidebilir mi?

Evet. Öğretmenini de mutlaka bilgilendirmelisiniz. Ancak astımının kontrol altında olduğuna emin olmalısınız. Geziden bir iki gün önce nöbet geçirdiyse ya da gribi yeni iyileştiyse gitmemesi daha iyi bir karar olabilir.

Astımı olan çocuk spor yapabilir mi?

Evet. Astımına iyi de gelebilir. Ancak çocuğunuzun astımının en başta belirttiğimiz “egzersiz ile tetiklenen astım” olmadığına doktorunuzla konuşarak ve gerekli gözlemi yaparak emin olmalısınız.

Okula başlarken ne yapmalıyım?

Çocuğunuzun astımını mutlaka öğretmeniyle paylaşmalısınız. Okul tercihi yaparken mümkünse sınıfların fiziksel durumuna da bir göz atmanızda fayda var. İlaçlarını da çantasına koymayı unutmayın.

Astım ve psikoloji arasında ilişki var mı?

Evet. Korku, kızgınlık, heyecan, stres astım nöbetlerini tetikler. Olumsuz bir aile ortamı çocuğunuzun astımına iyi gelmeyecektir. Sınav stresi de astım krizini tetikleyebilir.

Sigara gerçekten bir faktör mü?

Kesinlikle. Çocukluk döneminde sigara dumanına maruz kalma astımı tetikler. Ergenlik döneminde ortaya çıkan astımda ise çocuğunuzun sigara içip içmediğinden ya da sigara içilen bir ortamda bulunup bulunmadığından emin olmalısınız. Gerekli uyarları yapmalısınız.